Katten en bijgeloof horen al eeuwen bij elkaar, evenals zwarte katten en heksen. Een heks kon zichzelf moeiteloos in een kat veranderen; geen wonder dat men in de Middeleeuwen erg oppaste als een zwarte kat het pad kruiste. Katten op hun beurt konden na zeven jaar dienst in een heks veranderen. Zwarte katten hielden er geen beste naam aan over. De schildpadkat daarentegen, brengt rijkdom en een kat met drie kleuren beschermt uw woning tegen brand.
Geef katten vooral veel te eten. Meisjes die katten goed voeren, staat een rijk huwelijk te wachten, of op zijn minst eentje met zon en vrolijkheid op de bruiloft.
Wie een kat schopt krijgt reuma. En mensen die een hekel hebben aan katten, zullen in de regen begraven worden. Vroeg of laat staan ze op uit hun graf met Halloween… als kat., dat dachten de Kelten tenminste.
Als weersvoorspeller heeft de kat een goede naam. Wast hij zich met de haren mee, dan wordt het mooi weer. Poetst hij tegen zijn haren in, dan komt er regen. Hoe dan ook, als een kat zich wast, komt er een gast. Misschien wel een kapitein die hem meevoert naar zee, want een scheepskat brengt zeker geluk.
In onze westerse wereld is men er ook nu nog heilig van overtuigd dat je het ongeluk over je afroept, wanneer een zwarte kat je pad kruist. Maar er zijn nog andere vormen van kattenbijgeloof die minder bekend zijn. Een kat die te dicht bij je mond komt, zou de adem uit je lichaam kunnen opzuigen als een vampier. Een kat die sterft in je huis of mee verhuist, zou ongeluk brengen. In Engeland brengt een zwarte kat juist geluk en een witte kat ongeluk. In China is een zwarte kat ook een teken van ongeluk. Daar wordt de zwarte kat echter beschouwd als een waarschuwing, zodat men daarna extra goed op zijn hoede kan zijn. Maar een kat die zich over de neus aait is een voorbode van aangenaam bezoek.
Toch is het vreemd dat het kwaad zo vaak aan katten wordt toebedeeld. Het begon eigenlijk zo goed voor de kat: Voor de oude Egyptenaren was de kat heilig! Ze gingen er vanuit dat katten een ziel hadden. Katten werden na hun dood gebalsemd en gemummificeerd. Hun graven werden zelfs voorzien van geschenken. De kattengodin Bastet was zeer belangrijk in de Egyptische godsdienst. De tempel Bastet bij Bubastis in de Nijldelta was het centrum van de kataanbidding.
Ook is het opmerkelijk dat de kleur zwart in het geloof bijna altijd een negatieve rol toebedeeld krijgt. Daarom was een ontmoeting met zwarte paarden, zwarte raven of zelfs zwarte nonnen in het verleden voor sommigen ook niet fortuinlijk. De verklaring is eenvoudig: zwart is tot op de dag van vandaag het symbool van het boze en het kwade of van de dood.
De oude Scandinaviërs schreven heel wat onheil toe aan de dertien heksen die elke vrijdagnacht in gezelschap van zwarte katten de heksensabbat vierden, onder leiding van de godin Freya nog wel, de vrouw van oppergod Odin. Godin Freya, de godin van de vruchtbaarheid, de liefde en de schoonheid, liet zich door de wolken rijden op een wagen die werd getrokken door wilde katten. Ook de Druïden offerden de kat om de vruchtbaarheid over de velden te krijgen.
Men zag de blik van Satan in de ogen van de kat. Ook het feit dat het een nachtdier is telde waarschijnlijk mee. Bovendien hoort men een kat niet naderen: één van de redenen waarom heksen verdacht werden van het zich vermommen in een kat, zo konden ze zich dan onopgemerkt verplaatsen.
Tegenwoordig komt de kat als symbool van het kwaad nog steeds voor in allerlei kinderverhalen, zij het niet meer letterlijk bedoeld. Zo heeft de boze tovenaar van de smurfen de kwaadaardige kat Azrael als metgezel. In tekenfilms speelt de kat altijd de rol van de gemene schurk tegenover een sympathieke muis waarmee we ons als kijker kunnen identificeren.
* Reageren op dit onderwerp kan op de facebookpagina van Kattendomein.
